Nerwica u dorosłych, u dzieci, w szkole, lęk u dzieci, model katza i kahna, katana, keynesa, kelvina

U dzieci starszych i u młodzieży w okresie pokwitania lęk i niepokój czasami przeobrażają się w objawy obsesyjno-kompulsywne, dając obraz nerwicy natręctw. Obsesje występują wówczas pod postacią ciągle nawracających, przykrych myśli, niezgodnych zazwyczaj z uczuciami moralnymi i estetycznymi dziecka (np. myśli o uśmierceniu ukochanej mamy, o rozebraniu się w miejscu publicznym itp.) lub w formie nieustannych wątpliwości w typie ,,co by było, gdyby…” Kompulsje natomiast, ściśle złączone z natrętnymi myślami, mają charakter nieodpartej potrzeby wykonywania pewnej czynności, na przykład częstego mycia rąk, kilkakrotnego przecierania łyżki i talerza przed posiłkiem, specjalnych rytuałów zachowania się przy stole (pukanie w blat, dotykanie wszystkich naczyń, zanim dziecko zacznie jeść) czy też przed położeniem się do łóżka (np. pokłony w każdym rogu pokoju, usuwanie wszystkich części garderoby z sypialni itp.). Dziecko przy tym zdaje sobie sprawę, że wykonywane przezeń czynności i natrętne myśli są bezsensowne i absurdalne oraz że są bezcelowe i niejednokrotnie stara się je pokonać. Ale im większe czyni wysiłki, tym bardziej uparcie myśli te i czynności powracają, powodując lęk i niepokój, trwające tak długo, aż zmuszą dziecko do realizacji natręctw. Czynności i myśli natrętne, które dziecko długi czas stara się ukryć przed otoczeniem, bardzo poważnie rzutują na jego samopoczucie i z czasem tak narastają i tak absorbują, że utrudniają naukę i kontakty społeczne. Toteż rokowanie w nerwicy natręctw jest bardzo poważne, zwłaszcza jeśli jej objawy przypadają na okres dojrzewania. U dzieci młodszych mogą stanowić zaburzenia przejściowe, łatwiej ulegają poprawie, a często współistnieją z innymi objawami nerwicowymi, na przykład towarzyszą jąkaniu i wówczas mają przebieg znacznie łagodniejszy.